Vraagstelling

♦    Welke mix aan interventies is nodig voor een effectieve integrale aanpak?
♦    In welke mate kan middels de beoogde aanpak het risico op onbedoelde zwangerschap bij MBO en VSO leerlingen worden verminderd?
♦    Hoe kan de onderlinge samenwerking tussen regionale partners (onderwijs, praktijk, beleid) worden bevorderd en bestendigd?

Aanpak

In dit project wordt stapsgewijs toegewerkt naar een structurele samenwerking én een integrale aanpak ter voorkoming van onbedoelde zwangerschap. Als uitgangspunt worden hiervoor de 4 pijlers van een Gezonde School genomen (Gezonde School, 2020):

1. Voorlichting en educatie: De mate waarin er structurele aandacht is voor lesprogramma’s rondom het voorkomen van onbedoelde zwangerschap van leerlingen in het VSO en MBO. Als uitgangspunt wordt hier gedacht aan de lesprogramma’s LLL en NWZ. Ook wordt binnen deze pijler het aanbod van aanvullende trainingen aan docenten bedoeld, bijvoorbeeld om met leerlingen het gesprek aan te gaan over het thema ‘onbedoelde zwangerschap’;
2. Signalering, advies en ondersteuning: het tijdig signaleren van risicofactoren voor onbedoelde zwangerschap (denk bijvoorbeeld aan: een laag zelfbeeld, gebrekkige kennis over het onderwerp of kwetsbaarheid in relaties) bij leerlingen door de betrokkenen (docenten en professionals), adviseren en zo nodig doorverwijzen naar bestaande programma’s (denk bijvoorbeeld aan het programma Nu Niet Zwanger), zorgprofessionals of het sociaal domein;
3. Fysieke en sociale omgeving: er worden aanpassingen gedaan in de fysieke en sociale omgeving om het risico op onbedoelde zwangerschap onder leerlingen te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van een spreekuur op school met een externe partij (zoals een verloskundige of sense-medewerker) waar leerlingen met vragen over seksualiteit en anticonceptie terecht kunnen.
4. Beleid: De mate waarin interventies ter voorkoming van onbedoelde zwangerschap worden geborgd in het beleid van de (partners binnen de) gemeente Leiden en Alphen aan den Rijn.

In een viertal jaarcycli wordt toegewerkt naar een evidence- en practice-based integrale aanpak onbedoelde zwangerschap voor het MBO en VSO. De evaluatie en leerervaringen van een cyclus worden gebruikt om verder te prioriteren en doelen (bij) te stellen, zodat er aan het eind van het project een aanpak is die gedragen, uitvoerbaar en geborgd is. Participatief actieonderzoek is een wezenlijk onderdeel binnen de verschillende cycli om successen en knel- / verbeterpunten te signaleren op het gebied van 1) implementatie en uitvoer, 2) samenwerking, 3) borging.

Participanten

Het samenwerkingsverband bestaat uit lokale partners uit de regio Leiden en Alphen aan den Rijn onder projectleiding van Reos, namelijk:

• gemeenten: Leiden en Alphen aan de Rijn
• praktijk en uitvoeringsorganisaties: Resonans Speciaal Onderwijs (VSO, Leiden), mboRijnland (MBO, locaties Leiden en Alphen), VSO Prisma (VSO, Alphen aan den Rijn), Horizon Rijnstroom College (VSO, Alphen aan den Rijn), coöperatie Verloskundigen Leiden en Omstreken (LEO) en GGD Hollands Midden en JGZ
• onderzoek: TNO
• bestaande samenwerkingsverbanden uit het sociaal domein en de geboortezorg: de Academische Werkplaats Publieke Gezondheid, en de lokale coalitie Kansrijke start;
• interventie eigenaren: Stichting Centering Healthcare (Nietofwelzwanger) en Soa Aids Nederland (Lang Leve de Liefde)
• ExpEx, een organisatie van ervaringsdeskundigen

Resultaten

Aan het eind van het project leveren we een evidence- en practice-based integrale aanpak onbedoelde zwangerschap voor het MBO en VSO die gedragen, uitvoerbaar en geborgd is. Projectresultaten en eindproducten (zoals de toolbox) worden gepresenteerd en overdraagbaar gemaakt naar andere relevante partijen (o.a. lokaal en landelijk leernetwerk, lokale coalitie kansrijke start).

Producten

Een definitieve versie van een toolbox ter voorkoming van onbedoelde zwangerschap (gebaseerd op de toolkit preventie in de wijk, RIVM, 2018). In deze toolbox wordt per pijler en doelgroep een passende interventie beschreven. Hierbij staan ook de betrokken partijen.

Per pijler staan de volgende interventies beschreven:

• Voorlichting en educatie: inzet van bestaande, effectieve en erkende lesprogramma’s over het voorkomen van onbedoelde zwangerschap.
• Signalering, advies en ondersteuning: interventies / maatregelen voor het tijdig signaleren van risicofactoren voor onbedoelde zwangerschap bij leerlingen door betrokkenen (docenten/professionals), adviseren en zo nodig doorverwijzen naar bestaande programma’s, zorgprofessionals of het sociaal domein.
• Fysieke en sociale omgeving: Interventies/maatregelen die zijn toegepast in de fysieke en sociale omgeving om het risico op onbedoelde zwangerschap onder leerlingen te voorkomen.
• Regelgeving en handhaving: Maatregelen gericht op het voorkomen van onbedoelde zwangerschap worden geborgd in het beleid en regelgeving van de scholen en de (partners binnen de) gemeenten Leiden en Alphen aan den Rijn.

Samenvatting

Het doel van dit project is het voorkómen van onbedoelde zwangerschap in de regio Hollands Midden. We richten ons op VSO leerlingen en MBO (niveau 1 en 2) studenten. Hoewel deze jongeren meer risico lopen op een onbedoelde zwangerschap is het aanbod, gericht op het voorkomen van onbedoelde zwangerschap, voor deze groep beperkt en weinig structureel.

In dit project wordt stapsgewijs toegewerkt naar een structurele samenwerking én een integrale aanpak ter voorkoming van onbedoelde zwangerschap. Als uitgangspunt worden hiervoor de 4 pijlers van een Gezonde School genomen (Gezonde School, 2020).

In een viertal plan-do-check-act (PDCA) cycli worden een evidence- en practice-based integrale aanpak onbedoelde zwangerschap voor het MBO en VSO uitgewerkt. De evaluatie en leerervaringen van een cyclus worden gebruikt om verder te prioriteren en doelen (bij) te stellen, zodat er aan het eind van het project een aanpak is die gedragen, uitvoerbaar en geborgd is. Participatief actieonderzoek is een wezenlijk onderdeel binnen de verschillende cycli om successen en knel- / verbeterpunten te signaleren op het gebied van 1) implementatie en uitvoer, 2) samenwerking, 3) borging.